Re: Park kulturowy - Stare Miasto

Prezydent Olsztyna postanowił o przeprowadzeniu konsultacji społecznych w sprawie „Poznania opinii mieszkańców na temat propozycji wprowadzenia na obszar starego miasta w Olsztynie prawnej formy ochrony zabytków jaką jest park kulturowy”
I. Co to jest PARK KULTUROWY?
Park kulturowy jest jedną z przewidzianych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami form ochrony zabytków w Polsce, wprowadzaną przez Rady Gminy/Miastw formie uchwały. Wymaga konsultacji z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, opracowania planu ochrony oraz sporządzenia planu miejscowego.
II. CELE
Celem utworzenia parku kulturowego jest ochrona krajobrazu kulturowego – przestrzeni historycznie ukształtowanej w wyniku działalności człowieka, zawierającej wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze.
Park kulturowy jest narzędziem ochrony prawnej formalnie równym wpisowi do rejestru zabytków, jednak dającym inne możliwości. Nie ma bowiem innego narzędzia tak kompleksowej ochrony zarówno zabytków, przyrody, jak i krajobrazu, tworzących dziedzictwo kulturowe.
Głównym celem utworzenia olsztyńskiego parku kulturowego Starego Miasta jest ochrona i eksponowanie jego specyficznych wartości kulturowych poprzez:
1) inicjowanie działań na rzecz rewaloryzacji obiektów i przestrzeni zabytkowych na jego terenie,
2) uregulowanie zasad dotyczących umieszczania na terenie parku kulturowego reklam i szyldów i tablic
informacyjnych oraz sezonowych ogródków gastronomicznych,
3) poprawę wizerunku przestrzeni publicznej na terenie Starego Miasta przez wprowadzenie jednolitego systemu
informacji miejskiej, małej architektury i innych elementów wystroju ulicznego,
4) stworzenie zasad, według których zmiany będą mogły być wprowadzane tak, aby ze wspólnej spuścizny
historycznej mogli korzystać wszyscy, a stare i nowe mogło współistnieć obok siebie harmonijnie.
Utworzenie parku kulturowego wynika z troski o wizerunek miasta.
III. DLACZEGO PARK KULTUROWY NA STARYM MIEŚCIE?
Olsztyńskie Stare Miasto jest naszą wizytówką, jest najcenniejszym dziedzictwem kulturowym i wspólnym dobrem podlegającym ochronie. Układ przestrzenny Starego Miasta w Olsztynie wpisany został do rejestru zabytków w 1957 r. W rejestrze figurują też nawarstwienia kulturowe jak zabytek archeologiczny, a także miejskie mury obronne, zespół zamkowy oraz kilkanaście obiektów o indywidualnych wartościach historycznych. Ponadto, na terenie Starego Miasta w Olsztynie znajdują się obiekty zabytkowe niewpisane do rejestru zabytków, natomiast ujęte w gminnej ewidencji.
Stare Miasto w Olsztynie jest miejscem o szczególnych wartościach w skali miasta ponieważ dokumentuje w zachowanym dziedzictwie materialnym jego powstawanie i rozwój, staje się źródłem tożsamości jego mieszkańców. Ponad sześćsetletnia historia Olsztyna, zapisana w zachowanej do naszych czasu materialnej strukturze miasta, stworzyła niepowtarzalny krajobraz kulturowy o indywidualnych cechach, na który składają się zarówno zabytki urbanistyki i architektury, jak i współistniejąca z nimi przyroda: specyficzne ukształtowanie terenu, bogata zieleń oraz przepływająca przez miasto rzeka Łyna.
Jednak miasto jako „żywy organizm” podlega ciągłemu rozwojowi i przeobrażeniom, wynikającym z powszechnych, dynamicznych zmian gospodarczych, ekonomicznych i społecznych. Pojawiają się nowe funkcje, nawarstwiają potrzeby, krzyżują interesy. Jednym ze skutków niekontrolowanych procesów, zachodzących w wyniku tych zmian jest obniżenie jakości przestrzeni publicznej oraz zacieranie historycznego charakteru Starego Miasta jako źródła tożsamości lokalnej.
Nawarstwienia powstałe na przestrzeni stuleci utworzyły specyficzną strukturę urbanistyczną, do ochrony której należy stworzyć nowe narzędzia, uwzględniając współczesne uwarunkowania, a także dynamizm zmian zachodzących obecnie i będących zachodzić w przyszłości.
Wstępna analiza zasobu staromiejskiego pozwala na wyodrębnienie kilku grup wartości, które razem stanowią o wyjątkowości krajobrazu kulturowego Starego Miasta w Olsztynie:
1. początki – średniowieczny układ urbanistyczny, mury i inne elementy fortyfikacji, rynek, ratusz, zamek, katedra,
2. ciągi uliczek sprzed dynamicznego rozwoju miasta w kon. XIX w. – Chrobrego, Okopowa, Kołłątaja,
3. dynamiczny rozwój Olsztyna w XIX i pocz. XX w. – widoczny również na Starym Mieście – z tego okresu przetrwały pojedyncze przykłady zabudowy „wielkomiejskiej”,
4. odbudowa powojenna – jednorodny zespół, unikalne wartości artystyczne i historyczne, sgraffita,
5. zieleń – park Podzamcze, tradycja ogrodów, planty.
Korzyści:
1) opracowanie planu miejscowego dla obszaru parku kulturowego, który wprowadza jasne dla wszystkich zasady postępowania; ujednolicenie polityki wobec inwestorów,
2) opracowanie planu ochrony parku kulturowego,
3) skuteczna ochrona dziedzictwa kulturowego,
4) udział mieszkańców w planowaniu przestrzennym,
5) stworzenie warunków do wdrożenia programu rewitalizacji,
6) wzrost walorów turystycznych i promocyjnych miasta,
7) szybkie możliwości egzekucji obowiązujących przepisów,
park kulturowy funkcjonuje od dnia wejścia w życie uchwały.
I. Co to jest PARK KULTUROWY?
Park kulturowy jest jedną z przewidzianych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami form ochrony zabytków w Polsce, wprowadzaną przez Rady Gminy/Miastw formie uchwały. Wymaga konsultacji z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, opracowania planu ochrony oraz sporządzenia planu miejscowego.
II. CELE
Celem utworzenia parku kulturowego jest ochrona krajobrazu kulturowego – przestrzeni historycznie ukształtowanej w wyniku działalności człowieka, zawierającej wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze.
Park kulturowy jest narzędziem ochrony prawnej formalnie równym wpisowi do rejestru zabytków, jednak dającym inne możliwości. Nie ma bowiem innego narzędzia tak kompleksowej ochrony zarówno zabytków, przyrody, jak i krajobrazu, tworzących dziedzictwo kulturowe.
Głównym celem utworzenia olsztyńskiego parku kulturowego Starego Miasta jest ochrona i eksponowanie jego specyficznych wartości kulturowych poprzez:
1) inicjowanie działań na rzecz rewaloryzacji obiektów i przestrzeni zabytkowych na jego terenie,
2) uregulowanie zasad dotyczących umieszczania na terenie parku kulturowego reklam i szyldów i tablic
informacyjnych oraz sezonowych ogródków gastronomicznych,
3) poprawę wizerunku przestrzeni publicznej na terenie Starego Miasta przez wprowadzenie jednolitego systemu
informacji miejskiej, małej architektury i innych elementów wystroju ulicznego,
4) stworzenie zasad, według których zmiany będą mogły być wprowadzane tak, aby ze wspólnej spuścizny
historycznej mogli korzystać wszyscy, a stare i nowe mogło współistnieć obok siebie harmonijnie.
Utworzenie parku kulturowego wynika z troski o wizerunek miasta.
III. DLACZEGO PARK KULTUROWY NA STARYM MIEŚCIE?
Olsztyńskie Stare Miasto jest naszą wizytówką, jest najcenniejszym dziedzictwem kulturowym i wspólnym dobrem podlegającym ochronie. Układ przestrzenny Starego Miasta w Olsztynie wpisany został do rejestru zabytków w 1957 r. W rejestrze figurują też nawarstwienia kulturowe jak zabytek archeologiczny, a także miejskie mury obronne, zespół zamkowy oraz kilkanaście obiektów o indywidualnych wartościach historycznych. Ponadto, na terenie Starego Miasta w Olsztynie znajdują się obiekty zabytkowe niewpisane do rejestru zabytków, natomiast ujęte w gminnej ewidencji.
Stare Miasto w Olsztynie jest miejscem o szczególnych wartościach w skali miasta ponieważ dokumentuje w zachowanym dziedzictwie materialnym jego powstawanie i rozwój, staje się źródłem tożsamości jego mieszkańców. Ponad sześćsetletnia historia Olsztyna, zapisana w zachowanej do naszych czasu materialnej strukturze miasta, stworzyła niepowtarzalny krajobraz kulturowy o indywidualnych cechach, na który składają się zarówno zabytki urbanistyki i architektury, jak i współistniejąca z nimi przyroda: specyficzne ukształtowanie terenu, bogata zieleń oraz przepływająca przez miasto rzeka Łyna.
Jednak miasto jako „żywy organizm” podlega ciągłemu rozwojowi i przeobrażeniom, wynikającym z powszechnych, dynamicznych zmian gospodarczych, ekonomicznych i społecznych. Pojawiają się nowe funkcje, nawarstwiają potrzeby, krzyżują interesy. Jednym ze skutków niekontrolowanych procesów, zachodzących w wyniku tych zmian jest obniżenie jakości przestrzeni publicznej oraz zacieranie historycznego charakteru Starego Miasta jako źródła tożsamości lokalnej.
Nawarstwienia powstałe na przestrzeni stuleci utworzyły specyficzną strukturę urbanistyczną, do ochrony której należy stworzyć nowe narzędzia, uwzględniając współczesne uwarunkowania, a także dynamizm zmian zachodzących obecnie i będących zachodzić w przyszłości.
Wstępna analiza zasobu staromiejskiego pozwala na wyodrębnienie kilku grup wartości, które razem stanowią o wyjątkowości krajobrazu kulturowego Starego Miasta w Olsztynie:
1. początki – średniowieczny układ urbanistyczny, mury i inne elementy fortyfikacji, rynek, ratusz, zamek, katedra,
2. ciągi uliczek sprzed dynamicznego rozwoju miasta w kon. XIX w. – Chrobrego, Okopowa, Kołłątaja,
3. dynamiczny rozwój Olsztyna w XIX i pocz. XX w. – widoczny również na Starym Mieście – z tego okresu przetrwały pojedyncze przykłady zabudowy „wielkomiejskiej”,
4. odbudowa powojenna – jednorodny zespół, unikalne wartości artystyczne i historyczne, sgraffita,
5. zieleń – park Podzamcze, tradycja ogrodów, planty.
Korzyści:
1) opracowanie planu miejscowego dla obszaru parku kulturowego, który wprowadza jasne dla wszystkich zasady postępowania; ujednolicenie polityki wobec inwestorów,
2) opracowanie planu ochrony parku kulturowego,
3) skuteczna ochrona dziedzictwa kulturowego,
4) udział mieszkańców w planowaniu przestrzennym,
5) stworzenie warunków do wdrożenia programu rewitalizacji,
6) wzrost walorów turystycznych i promocyjnych miasta,
7) szybkie możliwości egzekucji obowiązujących przepisów,
